ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ, Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΠΑΝΕ ΣΧΟΛΕΙΟ...

Μια ημέρα...
Δυο σχολεία...
Δύο συναντήσεις με παιδιά αναγνώστες...
Αμέτρητες εντυπώσεις και συναισθήματα...

Ο λόγος για το 11ο & 8ο Δ. Σχ. Ευόσμου.

11ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου

 Η ώρα είναι 08:15΄ και στο 11ο δημοτικό σχολείο υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός.
Η ζεστή υποδοχή, η συγκίνηση, τα χαμόγελα και τα μάτια γεμάτα ικανοποίηση είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στα πρόσωπα μαθητών και εκπαιδευτικών. Το καμάρι τους είναι το στολίδι του σχολείου, η δανειστική βιβλιοθήκη.
Και πώς να μην είναι;

Η βιβλιοθήκη αυτού του σχολείου αξιοζήλευτη. Ένας ιδιαίτερα ζεστός χώρος, διαμορφωμένος κατάλληλα, με αναγνωστήριο, με ράφια και ικανοποιητικό αριθμό βιβλίων, γεμάτος εργασίες μαθητών, όπου τα παιδιά μαθητές καθημερινά έρχονται σε επαφή, δανείζονται βιβλία, μελετούν και μέσω αυτών ταξιδέψουν,  δημιουργούν και ολοκληρώνονται.
Στον χώρο αυτό με υποδέχτηκαν οι μαθητές της Τρίτης τάξης με γεμάτα ενθουσιασμό μάτια, αγωνία κι ένα τραγούδι-καλωσόρισμα.  Η συνέχεια μου επιφύλαξε μια εξαιρετική συζήτηση, με εύστοχες ερωτήσεις και απορίες από τα παιδιά γύρω από τη διαφορετικότητα. Σημείο αναφοράς τα βιβλία μου: "Θέλω μόνο να παίξω μαζί σου" (Ελληνικά Γράμματα) και "Ο Ορφέας και οι αθλητές του ανέμου", "Τρελό μου αμαξίδιο", "Γιασμίν, μια ζωή από την αρχή" (Ψυχογιός).
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον εκλεκτό συνάδελφο και φίλο Νίκο Αντωνίου και τους συναδέλφους  του εκπαιδευτικούς, Σωτήρη Αλεξανδρίδη (δάσκαλο) και Ρωξάνη Κωνσταντινίδου (μουσικό).

8ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου

Ώρα 10:15΄ το πρωί...
Στο 8ο Δημοτικό Σχολείο η αγωνία κορυφώνεται. Η ανυπομονησία και ο ενθουσιασμός κι αυτά στα ύψη.
Στην αίθουσα της Δευτέρας (Β) τάξης και η τελευταία λεπτομέρεια για την επικείμενη επίσκεψή μου τέλεια σχεδιασμένη. Η πόρτα της αίθουσας ανοίγει και η έκπληξή μου απ' αυτό που αντίκρισα απερίγραπτη.
Φατσούλες γλυκές, χαμόγελα ζεστά, μάτια όλο έκφραση, αλλά και τοίχοι γεμάτοι εργασίες παιδιών, εργασίες εμπνευσμένες από τα βιβλία μου. Τι κι αν η αίθουσα είναι μικρή και στενόμακρη; Ο παλμός και η ζωντάνια της, η δίψα και η αγάπη ασύγκριτα μεγάλα. Οι εκπαιδευτικοί που συνεργάστηκαν στο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας παρόντες και πανέτοιμοι, ο καθένας στη θέση και το ρόλο του.
Το καλωσόρισμα συγκινητικό... Τα συναισθήματα από την πρώτη στιγμή μοναδικά. Τι να πρωτοθυμηθείς και τι να περιγράψεις... 
Πρώτο μέρος:
Τα παιδιά πήραν θέση και οι δράσεις τους, οι εμπνευσμένες από τα βιβλία μου, με αναφορά στη διαφορετικότητα, η μία μετά την άλλη:
α) δραματοποίηση σκηνής από το "Θέλω μόνο να παίξω μαζί σου" (Ελληνικά Γράμματα),
β) παιδιά σε αναπαράσταση γλυπτών της βίας και της φιλίας με αφορμή το βιβλίο "Ο Ορφέας και οι νταήδες με τα κίτρινα ποδήλατα" (Ψυχογιός),
γ) αυτοσχέδιο αμαξίδιο με τα παιδιά να παίρνουν θέση σε αυτό το ένα μετά το άλλο και να διατυπώνουν τις σκέψεις τους για την κινητική αναπηρία από το "Τρελό μου αμαξίδιο" (Ψυχογιός) και
δ) μουσικοκινητική απόδοση της "Προσφυγιάς" του Νταλάρα με αφορμή το "Γιασμίν, μια ζωή από την αρχή" (Ψυχογιός).

Δεύτερο μέρος: η συζήτηση με τον συγγραφέα.
Τα παιδιά, αν και δευτέρας τάξης, χάρη στην αγάπη, την έμπνευση και το φωτεινό πνεύμα της δασκάλας τους και των συνεργατών της συναδέλφων εκπ/τικών, όχι μόνο έγιναν ένα με τους ήρωες των βιβλίων και αγάπησαν τις ιστορίες τους, αλλά εμπνεύστηκαν από αυτές, δημιούργησαν, εκφράστηκαν με ποικίλα μέσα, διατύπωσαν σκέψεις και προβληματισμούς και εντέλει μου απηύθυναν ερωτήσεις,  είτε που τις είχαν από πριν σκεφτεί είτε αυθόρμητες, της στιγμής, που η συζήτηση που αναπτύχθηκε ανεπιφύλακτα μπορεί να χαρακτηριστεί  αξιοζήλευτη.
Εν κατακλείδι, δε θα ξεχάσω  τα ζεστά χαμόγελα, την απλόχερη αγάπη, τον ενθουσιασμό και τις αγκαλιές  των παιδιών...
Το λιγότερο που έχω να πω είναι ένα μεγάλο ευχαριστώ σε αυτά τα παιδιά. Πολλά ευχαριστώ επίσης και στην ψυχή αυτής της δράσης, τη δασκάλα της τάξης, την καλή συνάδελφο και φίλη Θοδώρα Μπουγιουκλή. Αλλά και στους συναδέλφους της, τη θεατρολόγο κ. Ειρήνη Αθανασοπούλου, τον μουσικό κ. Σωτήρη Δεσπότη, τη γυμνάστρια κ. Σοφία Παπαδοπούλου, την εικαστικό κ. Χριστίνα Παπαδοπούλου, τη δασκάλα παράλληλης στήριξης κ. Αλεξάνδρα Γουρζουλίδου και τη διευθύντρια του σχολείου κ. Κατερίνα Ραπασάνη.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ τέλος και στις εκδόσεις μου.

ΚΡΙΤΙΚΗ του ομότιμου καθηγητή ΒΑΣΙΛΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΦΛΩ και ΤΙΜΟΛΕΩΝ, το κάλεσμα της φώκιας

Γράφει ο κ. Βασίλης Αναγνωστόπουλος[1]

Ένα μυθιστόρημα που θα ενθουσιάσει παιδιά και νέους, αλλά και κάθε αναγνώστη, είναι το πρόσφατο βιβλίο από τις εκδόσεις Ψυχογιός με τίτλο «ΦΛΩ και ΤΙΜΟΛΕΩΝ» του εκπαιδευτικού-συγγραφέα Μερκούριου Αυτζή και με εικονογράφηση Λήδας Βαρβαρούση (Αθήνα 2018, σελ. 188).

Ο Μερκούριος Αυτζής, με σπουδές παιδαγωγικές και θεατρικές, είναι κάτοχος μάστερ λογοτεχνίας,  ασχολείται  με τα παιδιά και τα βιβλία τους, με το παιδικό/νεανικό βιβλίο από το 1994, επισκέπτεται δεκάδες σχολεία, είναι μέλος του Κύκλου του Eλληνικού Παιδικού Βιβλίου κ. ά. Έχει γράψει βιβλία σχολικά και λογοτεχνικά, μυθιστορήματα (Όστρακο στα μαλλιά, Μέτωπο στον καθρέφτη κ.ά.), παιδικές ιστορίες (Τα Χριστούγεννα του αλήτη, Ένα ψυγείο…για τον Ορφέα) κ.ά. Είναι μάχιμος εκπαιδευτικός.

Οι πρωταγωνιστές στο καινούργιο του μυθιστόρημα είναι: η Φλω (Φλωρεντία), κόρη του γιατρού Πέτρου Καλομοίρη, η πληγωμένη αρσενική φώκια με το όνομα  Τιμολέων, που μεταφέρεται από τη Χαλκιδική στην Αλόννησο στο Κέντρο Περίθαλψης Μεσογειακής Φώκιας, ο Έρικ Ρίλκε, εξάδελφος της Φλω, από μητέρα Ελληνίδα και πατέρα Γερμανό, ο καπετάν Πυθαγόρας, η εθελόντρια της MOm Χέλγκα Σβαϊνστάιγκερ, παιδιά από το νησί και άλλα πρόσωπα δευτερεύοντα.

Τα παιδιά μυούνται σταδιακά στο θέμα Monachus Monachus, μαθαίνουν για τον κίνδυνο που διατρέχει από υπεραλίευση (με μηχανότρατες, γρι-γρι κ.ά.), από τη μόλυνση, τα πλαστικά, τη βαθμιαία μείωση της τροφής κ.ά. Μαθαίνουν ακόμη ότι απειλείται και από μια διεθνή «σπείρα αδίστακτων λαθρεμπόρων […], που έχει έρθει στο νησί με στόχο τα δυο πολυτιμότερα πράγματα που έχει: τις Φώκιες Μοναχούς- οι πληροφορίες λένε πως σκοπεύουν να αρπάξουν όσο περισσότερες μπορούν και να τις μοσχοπουλήσουν στα διάφορα θαλάσσια πάρκα του κόσμου- και τα ναυάγια. Φαίνεται πως κάποιο από αυτά κρύβει αμύθητο θησαυρό…» (σελ.151 κ.ε.). Ο Έρικ υποστηρίζει πως είδε ύποπτα πλοία να πλέουν γύρω τους και πιστεύει πως είναι πειρατές. Συμμετέχουν στην εξιχνίαση του μυστηρίου  και οδηγούνται στην αποκάλυψη ενός μυστικού… Όλη η αφήγηση έχει εντεινόμενο ενδιαφέρον  με την μυστικοπάθεια που δείχνουν οι μεγάλοι, πράγμα που διεγείρει την περιέργεια των μικρών πρωταγωνιστών. Μέσα σε ένα μαγευτικό τοπίο και σε μια ολογάλανη θάλασσα περνούν ημέρες αξέχαστες, αλλά και γεμάτες από ανατροπές και πρωτόφαντες καταστάσεις.

Μπορούμε να επισημάνουμε κάποια χαρακτηριστικά σημεία της ιστορίας.

1. Κύριο αφηγηματικό πρόσωπο είναι η Φλω, μαθήτρια δευτέρας γυμνασίου, γεμάτη ζωή, περιέργεια για μάθηση και ανησυχία για τον πληγωμένο Τιμολέοντα. Ενδιαφέρεται  ιδιαίτερα  να μάθει για το προστατευόμενο είδος μεσογειακής φώκιας, της Monachus Monachus. Και μεταδίδει και στον αναγνώστη τον ενθουσιασμό της και την αγάπη της για τη θάλασσα, το θαλάσσιο πάρκο και την επιθυμία της να γίνει εθελοντικό μέλος της ΜΟm, της Εταιρίας για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας.

2. Ο συγγραφέας αξιοποιεί  τη φιλομαθή περιέργεια των παιδιών και μέσα από το διάλογο που ανοίγεται με τους μεγάλους, τα ανιχνευτικά ταξίδια στη γύρω θαλάσσια περιοχή, κυρίως με τον καπετάν Πυθαγόρα, τον «φύλακα άγγελο του Πάρκου», βρίσκει την ευκαιρία να δώσει πληροφορίες για το όνομα Monachus, για το Θαλάσσιο Πάρκο, την Αλόννησο, τη Στενή Βάλα, την Κυρά Παναγιά και τα άλλα νησάκια, όπου απαγορεύεται η αλιεία, την Περιστέρα, τη Γιούρα, την Ψαθούρα, το Πιπέρι, την Σκάτζουρα. Επίσης, για τη μεσογειακή μακκία, «τη θαμνώδη βλάστηση με τη μεγάλη ποικιλία από πουρνάρια, κουμαριές, γλυστροκουμαριές, σκίνους, δάφνες, ρείκια, χαρουπιές, αγριελιές…», για τον σπάνιο αίγαγρο κ.ά. Δίνει πληροφορίες για το Σπήλαιο του Κύκλωπα, για ναυάγια με κρυμμένους θησαυρούς, για την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, για τη Βικτωρία, «μία από τις 600 φώκιες που απέμειναν στον πλανήτη» κ.ά.

3. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πλοκή, που έχει το άρωμα της αστυνομικής ιστορίας, με ερωτηματικά,  προβλήματα, ανατροπές και, ασφαλώς, λύση. Η αγωνία των παιδιών είναι να σώσουν τον τραυματισμένο Τιμολέοντα, αλλά γρήγορα στην αφήγηση υπεισέρχεται σαν υποψία αρχικά και σαν βεβαιότητα ύστερα η ύπαρξη πειρατών στην περιοχή. Ο Έρικ είναι βέβαιος γι΄αυτό. Περιπλέκονται τα πράγματα με την εμφάνιση του Γερμανού πατέρα του Μαρξ Ρίλκε και με κάποιες κρυφές συζητήσεις που έχει με τον καπετάν Πυθαγόρα για λαθροθηρία και λαθροθήρες…Το τέλος θα αιφνιδιάσει τον Έρικ και θα ισορροπήσουν τα πράγματα…

4. Ένα στοιχείο που εντυπωσιάζει είναι η συζήτηση περί εθελοντισμού, που «αναφέρεται στην ηθελημένη πράξη για κάποιον κοινωφελή σκοπό χωρίς αντάλλαγμα», ιδέα που χτυπάει ευαίσθητες χορδές της καρδιάς. Σε αυτόν τον εθελοντισμό στηρίζεται η προστασία της μεσογειακής φώκιας και τα παιδιά ενδιαφέρονται να γίνουν μέλη του! Η αγάπη τους γι΄αυτό το πλάσμα ενισχύεται ακόμη πιο πολύ, όταν διαβάζουν το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη  «Το μοιρολόγι της φώκιας».

5. Μια τελευταία επισήμανση αφορά  το «Σημείωμα του συγγραφέα», κάτι όχι σύνηθες, που το βρίσκω ωστόσο  πολύ χρήσιμο σχετικά με τη δημιουργική γραφή. Ουσιαστικά μιλάει πώς μια ιδέα που γεννιέται στην ψυχή του συγγραφέα μπορεί να εξελιχθεί σε ολόκληρο μυθιστόρημα. Σημειώνει: «Ο σπόρος ενός τέτοιου μυθιστορήματος, ενός κειμένου με πρωταγωνιστές παιδιά και ένα από αυτά τα ζώα, υπήρχε μέσα μου από πολύ παλιά. Αλλά δεν είχε μορφή, δεν γνώριζα ούτε τα πρόσωπα ούτε τον τίτλο, δεν υπήρχε καν σκελετός, μόνο μια ιδέα». Η ιδέα επωάστηκε για τρία χρόνια, ωρίμασε και έγινε ένα καινούργιο σώμα, ένα αφήγημα. Είναι χρήσιμες αυτές οι απόψεις κυρίως για νέους συγγραφείς.

Τέλος, το μυθιστόρημα «Φλω και Τιμολέων-το κάλεσμα της φώκιας» του Μερκούριου Αυτζή, (που θα μπορούσα να το ονομάσω οικολογικό, με την ευρεία του έννοια), διαβάζεται ευχάριστα, μάς πλημμυρίζει ελληνική θάλασσα, ελληνικό καλοκαίρι, μάς συναρπάζει με την πλοκή και θίγει ευαίσθητες χορδές  νου και ψυχής για τα χαριτωμένα πλάσματα Monachus Monachus. Απευθύνεται σε παιδιά μέσης σχολικής ηλικίας, αλλά και σε όσους αρέσει η καλή και σύγχρονη λογοτεχνία.

Κάτω Λεχώνια 3/3/2018          

Β. Δ. Αναγνωστόπουλος         

Ομότιμος καθηγητής  πανεπιστημίου

---

[1] Ο κ. Βασίλης Αναγνωστόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας