Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ – Ο Μερκούριος Αυτζής στην εκπομπή ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΚΑΙ ΑΠΛΑ...

"ΓΙΑΣΜΙΝ, μια ζωή από την αρχή", Παρουσίαση Μαρίας Πετκανοπούλου

Παρουσίαση Μαρίας Πετκανοπούλου[1]

Γιασμίν, μια ζωή από την αρχή, Μερκούριος Αυτζής, εκδόσεις Ψυχογιός

31.05.2017, Ιανός στη Θεσσαλονίκη

Όταν σου απευθύνεται η πρόσκληση να παρουσιάσεις το βιβλίο ενός συγγραφέα, νιώθεις τιμή και μεγάλη χαρά. Μπαίνεις σε μια διαδικασία να μετατρέψεις σε λόγια την εικόνα που έχεις για τον συγγραφέα, αυτά που ένιωσες όταν διάβασες το βιβλίο και να παρουσιαστείς σε ένα κοινό στο οποίο θα τα φανερώσεις. Αφετηρία της προετοιμασίας μου λοιπόν, μια σύμβαση διατήρησης συνέπειας πολυεπίπεδης αναφοράς. Είναι ο συγγραφέας, το ανάγνωσμα, το κοινό και ο εαυτός σου και πρέπει να παραμείνεις συνεπής και στους 4 συμμετέχοντες τη στιγμή της παρουσίασης.

Από αυτήν τη δέσμευση ξεκίνησα να καταγράφω όλα όσα ένιωθα, σκεφτόμουν και ήξερα για τον Συγγραφέα, όλα όσα ένιωσα όταν διάβασα το βιβλίο και όλα όσα θα με συνδέσουν μαζί σας το σύντομο διάστημα που θα κρατήσει η παρουσίαση του βιβλίου.

Μερκούρη, θέλω να σε ευχαριστήσω για την τιμητική αυτή πρόσκληση να είμαι εγώ που θα μιλήσω για τη Γιασμίν σου, στην πρώτη της παρουσίαση. Τον κ. Μερκούρη τον γνωρίζω εδώ και 7 χρόνια και ήταν ο πρώτος συγγραφέας που συνάντησα, όταν αμέσως μετά την έκδοση του πρώτου μου βιβλίου, πήγα στην Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, με μια διάθεση και μια αγωνία διαφορετική από τις προηγούμενες χρονιές. Μίλησα μαζί του λίγες κουβέντες γνωριμίας του χώρου, αλλά αρκετά ενδεικτικές για να διαμορφώσω μια άποψη πολύ θετική, η οποία όχι μόνο διατηρήθηκε, αλλά ενισχύθηκε με τα χρόνια από τη διαπίστωση ότι είναι από τη στόφα των ανθρώπων, που τους ανακαλύπτεις, όταν μιλούν για αυτούς τα έργα τους και όχι οι ίδιοι. Θα μου πείτε χαμηλών τόνων; Όχι, είναι θέμα ήθους στο χώρο. Ο Μερκούρης συνδυάζει δύο ρόλους και τους υπηρετεί χωρίς ο ένας να λειτουργεί εις βάρος του άλλου. Είναι ένας αξιόλογος συγγραφέας και ένας εξίσου αξιόλογος εκπαιδευτικός με μια συνεχή παρουσία εδώ και 18 χρόνια στα λογοτεχνικά πράγματα. Τα 24 βιβλία που τον καθιέρωσαν στον χώρο, γνώρισαν αποδοχή, αναγνώριση και καταξίωση. Πέρσι διάβασα και αγάπησα πολύ το βιβλίο του, «Οι Νότες του παππού ταξιδεύουν» και φέτος ήρθε μια ΓΙΑΣΜΙΝ που αγαπήθηκε το ίδιο, προκαλώντας μου μεγάλη συγκίνηση, για να ολοκληρώσει την εικόνα που έχω για τον συγγραφέα Μερκούρη Αυτζή.

Σ’ αυτό το σημείο θέλω να σου απευθύνω διπλά τα ευχαριστώ γιατί παρουσιάζω με πολλή χαρά το βιβλίο αυτό για τη Γιασμίν, ένα γιασεμί που δεν του επέτρεψαν να ανθίσει εκεί που φύτρωσε, αναγκάστηκε στην αρχή της ζωής του να φύγει με τους γονείς του από την πατρίδα του, για να σωθούν από τον πόλεμο και μέσα από απρόβλεπτους κινδύνους να ψάξει μια ζωή από την αρχή.

Όταν μεγαλώνεις με τα ακούσματα ανθρώπων που χρειάστηκε να αρχίσουν τη ζωή τους από την αρχή, δεν μπορεί παρά διαβάζοντας ένα τέτοιο βιβλίο, να κάνεις ένα ταξίδι στον εαυτό σου και στις μνήμες σου.

Χθες ήταν οι παππούδες μας, σήμερα είναι η Γιασμίν και αύριο; Κανένας δεν ξέρει… Κανένας δεν μπορεί να μας διαβεβαιώσει ότι το τέρας που λέγεται πόλεμος χόρτασε. Γιατί το τέρας, δεν είναι άλλο παρά άνθρωποι, που δεν χόρτασαν από εξουσία, δύναμη, χρήμα και παρανοϊκότητα, που σχεδιάζουν και προκαλούν πολέμους για να κερδίσουν καταστρέφοντας ζωές, δομές, ομορφιές, με αδιαφορία για το ότι το τέρας που εκτρέφουν δεν καταστρέφει μόνο τα λουλούδια αλλά εξαφανίζει και το χώμα όπου ανθίζουν.

Ο κ Αυτζής μας παράδωσε ένα παραμύθι που απευθύνεται σε παιδιά αλλά όπως έλεγε κάποτε ένας Άραβας αφηγητής παραμυθιών ο Χαραντί, τα παραμύθια δεν φτιάχτηκαν για να αποκοιμίζουν παιδιά, αλλά για να αφυπνίζουν τους μεγάλους. Ξέρουμε τι σημαίνει αφυπνίζουν. Μας ξυπνάνε και βλέπουμε τον κόσμο με άλλα μάτια, όχι αυτά της συνήθειας ή του βολέματος αλλά τα μάτια της σκέψης και της κρίσης, της αγωνίας για το ότι οι πόλεμοι πληθαίνουν και οι δικοί μας παππούδες πριν 90 χρόνια δεν ήταν οι τελευταίοι πρόσφυγες που έψαξαν για άλλη γη, για άλλη πατρίδα και άλλο χώμα για να ανθίσουν.

Από τα χειρότερα πράγματα η προσφυγιά. Να ξεριζώνεις τη ζωή σου για να σωθείς, να πηγαίνεις στο άγνωστο, έχοντας ένα συμβόλαιο με τον θάνατο παρακαλώντας τον απλώς να μην το τηρήσει. Στο παραμύθι «ΓΙΑΣΜΙΝ…» ο συγγραφέας καταφέρνει μέσα σε λίγες σελίδες να συμπυκνώσει το τεράστιο πρόβλημα του πολέμου και της προσφυγιάς.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ: Προσφυγιά

Αυτή είναι η λογοτεχνία, η τέχνη του λόγου και τα παιχνίδια με τις λέξεις, που με μαστοριά ο συγγραφέας τα συνταίριαξε και απέκτησαν μια δύναμη ξεχωριστή, μια δύναμη που δίνει αισθητική αξία στην πραγματικότητα και προκαλεί συγκίνηση στον αναγνώστη.

Ο κ. Μερκούρης τα κατάφερε. Μας παρέδωσε ένα μικρό κομμάτι λογοτεχνικού λόγου που η ανάγνωση του είναι μια σύνθετη εμπειρία. Είναι στημένο πάνω στο δίπολο του καλού και του κακού, που υπάρχει σε όλα τα παραμύθια. Έχει αρχή, μέση και τέλος που μας παρουσιάζονται όχι με τη σωστή σειρά. Το μια φορά και έναν καιρό, το κομμάτι της ζωής της Γιασμίν που ήταν σαν παραμύθι, το γνωρίζουμε όταν η περιπέτεια της προσφυγιάς την άφησε μόνη, ασυνόδευτη χωρίς τα πολύτιμα της ζωής της που τη μεγάλωσαν. Το συμβόλαιο που είχαν κάνει οι γονείς της με τον θάνατο, προσπαθώντας να της εξασφαλίσουν μια καλύτερη ζωή, όπως καταλαβαίνω τηρήθηκε. Οι γονείς χάθηκαν στο όνειρο να δουν το λουλούδι τους να ανθίζει, σε άλλους τόπους, ασφαλής ανάμεσα σε άλλα λουλούδια. Όλα όσα ήταν, όλα όσα είχε και όλα όσα ένιωθε, μπορεί πια να τα κλείσει στη χούφτα της σ ένα σπασμένο μενταγιόν κάτω από ένα δανεικό αδιάβροχο που σκέπαζε το κορμάκι της.

Για μέρες περπατούσε μόνη, μόνη και κουρασμένη Ήταν το μόνο που μπορούσε να κάνει. Είχε χάσει όλα όσα είχε στη ζωή της και ετεροχρονισμένα η πλοκή του παραμυθιού μας τα παρουσιάζει μαζί με τον πόλεμο, ζωγραφίζοντας με λόγια τις μεγάλες αντιθέσεις της μικρής της ζωής. Είναι εκεί που ο πόλεμος δεν σκιάζει την ομορφιά των λόγων του πατέρα. «Μη φοβάσαι λουλούδι μου! Μη φοβάσαι γλυκιά μου! Μη φοβάσαι καλή μου…»

Με την πένα του ο συγγραφέας καταφέρνει να αγγίξει τις λεπτές ανθρώπινες σχέσεις, της αγάπης, του μητρικού και του πατρικού ενστίκτου που επιθυμεί να δώσει στο παιδί του τις καλύτερες συνθήκες να ανθίσει και με ένα ιδιαίτερο λογοτεχνικό τέχνασμα, μας τις παρουσιάζει μέσα στην αντίθεση του τρόμου του πολέμου, μας τοποθετεί στα καταφύγια δίπλα στην οικογένεια της Γιασμίν για να νοιώσουμε τον τρόμο του πολέμου αφού κατάφερε να ξυπνήσει τις δικές μας μνήμες από τότε που ήμασταν παιδιά και πέφταμε ήσυχοι για ύπνο, αφού ένας πατέρας ή μια μητέρα είχαν αφήσει στο μαξιλάρι μας ένα «Μη φοβάσαι γλυκιά μου εγώ είμαι εδώ».

Πόσα δεν θα έκαναν οι γονείς της για να την δουν να ανθίζει; Όπως κάθε γονέας κάθε παιδιού σ όλη τη γη. Πόσο τυχερή θα ήταν αν το τέρας που είχε άλλα σχέδια, δεν είχε ξυπνήσει! Από όπου και να κατάγεται η Γιασμίν είναι λατρεμένη όπως όλα τα παιδάκια του κόσμου.

ΤΡΑΓΟΥΔΙ: «Κίτρινο, μαύρο ή μελαμψό», «Ο Παλιάτσος»

Όλοι αυτοί οι πρόσφυγες δεν είχαν άλλο πράγμα διαφορετικό στις πατρίδες τους από ότι έχουμε εμείς, με τις υποστηρικτικές πολύτιμες σχέσεις στην οικογένεια, με χώρο και ουρανό, με ήλιους στη ζωή μας και φεγγάρια.

Ο συγγραφέας με την ιστορία του σαν παραμύθι, καταφέρνει να δημιουργήσει το δεσμό αναγνώστη και αναγνώσματος, που μόνο η λογοτεχνία καταφέρνει. Γιατί τα λόγια έχουν τη δύναμη να συγκινούν και να παρασύρουν, ώστε το κείμενο να συσχετίζεται με τις εμπειρίες του αναγνώστη και να ανατροφοδοτείται με τις προσδοκίες του και εκεί που όλοι διαβάζοντας το βιβλίο έχουμε νοιώσει τη Γιασμίν δική μας και ευχόμαστε το καλύτερο, έρχεται η αγάπη να δώσει έναν άλλο επίλογο, τη δυνατότητα μιας άλλης ζωής από την αρχή.

Αυτό το παραμύθι που οι υποτιθέμενες φανταστικές του εικόνες είναι εμπνευσμένες από την αληθινή, δεινή πραγματικότητα που ζουν χιλιάδες άνθρωποι στις εμπόλεμες περιοχές του πλανήτη μας, μάς εισάγει σ’ αυτή τη ζωή όπου ο πόλεμος τρέφει τα παραμύθια. Το παραμύθι έχει δύο αναγνώσεις, αυτή των λόγων και μια παράλληλη των εικόνων. Θέλω να μεταφέρετε στην εικονογράφο ότι οι λέξεις της μιλούν με την ίδια ευγλωττία που το καταφέρνουν οι λέξεις του συγγραφέα. Όσες φορές διάβασα το κείμενο, άλλες τόσες αφέθηκα να το νιώσω, μέσα από την εξαιρετική απόδοση και εικονογράφηση των συναισθημάτων στα μάτια των ανθρώπων, γιατί έχει καταφέρει να διαβάζονται οι ψυχές μέσα από μάτια που σε μαγνητίζουν . Ειδικά εκείνη της σελίδας 11 ένιωσα τα «γιατί» της Γιασμίν να μου τρυπούν την ψυχή, να ψάχνουν απαντήσεις και μη μπορώντας να τις δώσω, ονειρεύτηκα ένα μέλλον όπου ποτέ πια κανένας συγγραφέας δεν θα βρει καμία Γιασμίν για να εμπνευστεί!

Σας ευχαριστώ!

---

[1] Η Μαρία Πετκανοπούλου είναι νηπιαγωγός και συγγραφέας